martes, 13 de decembro de 2016

REFRANEIRO DE DECEMBRO: O DÍA DE SANTA LUCÍA

Santa Lucia, il giorno più corto che ci sia

O refraneiro galego é rico en refráns relativos ao día de Santa Lucía.  E... tamén o italiano, coma podemos comprobar no que escollemos para o inicio desta entrada que, por certo, alude á falsa crenza de que a noite do 13 de decembro, festividade de Santa Lucía, é a máis longa do ano.
Pero, por que existe esta crenza? Temos que remontarnos ao século XVI cando o Papa Gregorio XIII decide cambiar o calendario xuliano (chamado así por Xulio César) para facelo máis exacto corrixindo o desfase acumulado. Elimináronse 10 días do calendario e do xoves 4 de outubro de 1582 pasouse ao venres 15 de outubro. Así, o día de Santa Lucía, segundo o calendario xuliano, coincidía co solsticio de inverno e a memoria popular gardou ben a data a teor do refraneiro.

  • O día de santa Lucía mengua a noite e medra o día.
  • O que non é o día de Santa Lucía, é pro outro día.
  • Pola santa Lucía xa medra un palmo o día.
  • Pola santa Lucía xa o caldo alumía.
  • Por santa Lucía medra o día unha pisada dunha galiña.
  • Por santa Lucía non cae a noite como o día.
  • Por santa Lucía saca da noite e mete no día.
  • Por santa Lucía, o allo quer ve-lo día.
  • Por santa Lucía medra o día unha pisada dunha galiña.
No refraneiro castelán  tamén atopamos numerosos refráns para este día:
Por certo, tamén temos outro refrán en galego que di: " Se para Santa Lucía non hai neve na pía, haina para o outro día."

luns, 28 de novembro de 2016

O MAGOSTO NO PORTAL DAS PALABRAS

O Portal das Palabras traenos o léxico relacionado co magosto, a gran festa da castaña. Imaxinamos que xa todas e todos sabedes o que é o magosto, pero non está mal lembralo:
O magosto é a celebración onde a castaña é protagonista e a época de celebración coincide coa da recollida. A data de referencia é a festividade de Todos os Santos, pero pódese adiantar desde mediados de outubro ou atrasalo ata o día de san Martiño, que marca a finalización da tempada. A proximidade da celebración do Día de Defuntos levou a Murguía a concluír que o magosto tiña carácter de banquete funerario en que as castañas simbolizaban a morte e o viño novo a vida. Sexa como for, si se atopou relación da castaña con ritos funerarios e documéntase desde antigo o costume de asar castañas ese día.
"Do souto ao magosto" na web O Portal das Palabras.


Por certo, tamén atopamos nesta web moitos máis recursos relacionados co outono e o San Martiño, denominación popular para este mes de novembro. Preme aquí se queres coñecelos.

martes, 22 de novembro de 2016

SUPERLÚA DO 14 DE NOVEMBRO

O 14 de novembro tivemos ocasión de ver a chamada Superlúa, denomínase así á lúa chea ou lúa nova có máximo achegamento de ésta á terra (o perigeo). Esto ocurre debido a que a órbita lunar é elíptica. En ditos casos soe apreciarse algo máis grande (un 10%) e máis brillante (un 30%) do normal.
Información completa acerca da Lúa: https://es.wikipedia.org/wiki/Luna

Algúns alumnos do centro aproveitaron para obter as seguintes imaxes:
Antonio Rodríguez-2ºESO B
21:49

luns, 14 de novembro de 2016

MANUEL MARÍA E O OUTONO



Escollemos para novembro un soneto de Manuel María pertencente ao libro Poemas ao Outono (1977). O outono nesta ocasión simboliza a idade madura, unha etapa amosada chea de plenitude pola comuñón coa natureza e a confianza no amor coma rexuvenecedor da vida.

Agora que entrei no propio Outono
e camiñando xa para o solpor,
acendo, cada día, o meu amor
na luz centilante dun ensono.

Non teño tesouros e son dono
da estrela, do orballo, do albor,
do incansábel regueiro cantador,
dos furacáns, dos mares e do trono.

Pois que gasto barba ben nevada
e teño a cabeza encanecida
vou andando asombrado pola vida.

Aínda agardo, con teima perfiada,
a xeira de amor alporecida
que faga do solpor unha alborada.

Manuel María): Poemas ao Outono

venres, 4 de novembro de 2016

NOVEMBRO, MES DA CIENCIA EN GALEGO NAS BIBLIOTECAS

Novembro, Mes da Ciencia en Galego nas Bibliotecas é unha iniciativa conxunta da Secretaría Xeral de Cultura (Subdirección de Bibliotecas), a Secretaría Xeral de Política Lingüística e a Dirección Xeral de Centros e Recursos Humanos (Asesoría de Bibliotecas Escolares) e da Consellería de Cultura, Educación e Ordenación Universitaria. Co gallo desta conmemoración lévanse a cabo numerosas actividades nas bibliotecas galegas coma podes comprobar premendo aquí. Por outra banda, tamén se dá a coñecer un manifesto elaborado por un científico ou unha científica. Este ano a convidada foi Isabel Aguirre de Úrcola.


luns, 10 de outubro de 2016

AS CORES DO AMENCER

Estes días nos que seguimos a gozar dun tempo despexado e con temperaturas moi agradables na parte central do día, tamén podemos contemplar preciosos amenceres como o que vos amosamos na fotografía.
O que máis caracteriza estes momentos do día, así como tamén o solpor, son os tonos vermellos que lle dan esa calidez tan especial. 
A explicación é sinxela. Nesas horas, os raios do sol entran case paralelos á superficie terrestre, co cal teñen que percorrer moita máis distancia (ata 10 veces máis) ata chegar ata nós. 
A atmosfera está chea de partículas, gotas de auga, cristais, po...e este tipo de materia ten a propiedade de que cando choca a luz con eles, rebota e sae despedida en todas direccións. 
Este fenómeno chámase dispersión e resulta máis acusado na luz con menor lonxitude de onda, que é a azul. Pero a de maior lonxitude de onda, que é a vermella, non experimenta de modo tan acusado este fenómeno e é quen de atravesar a atmosfera sen sufrir apenas transformación.
Por iso, no amencer e no solpor, como a luz percorre moitos quilómetros pola atmosfera, existen máis posibilidades de interacción con partículas, e so a luz vermella e alaranzada chega sen distorsionarse ata nos.
O que xa non podemos explicar moi ben é por qué esa sensación de paz e tranquilidade que nos transmite un amencer ou un solpor....e mira que vemos miles ao longo da nosa vida eh¡¡¡



CANCIÓN DO OUTONO


Saudamos a nova estación cun soneto de Otero Pedrayo do ano 1930 titulado "Canción de outono".


Canción d'outono

Roseira mainamente desfollada
por calada pasión. Ceibe fontela
que ó espallar da alborada,
inda garda a lembranza dunha estrela.

vaga nos ermos unha sombra amada,
ten a serra saudades de doncela
i esperta o pensamento ante a chamada
da longa noite e da mañán sinxela.

Pasa o setembre; no espido outeiral
demórase o solpor en longo ensono;
os coros da vendima enchen o val.

Namentras un nortiño en baixo tono
vai pousando no morno piñeiral
a sonata patéteca do outono.

Ramón Otero Pedrayo, Poesía

xoves, 6 de outubro de 2016

EMPEZAMOS O CURSO METEREOLÓXICO

Empezamos un novo curso no que imos deixar que sexan as nubes as mensaxeiras. Xogaremos un pouco a interpretalas, porque detras das nubes sempre se agochan unha morea de historias, de frío, de calor, de tormentas, de secas...
As que hoxe nos saudaban pola mañá de cedo auguraban un día seco e fresquiño. Ceos azuis emborronados con nubes altas, restos de cirros e cúmulos, que se reflectía nunha bonita estampa para esta entrada do outono. Despois dun verán anormalmente seco e caluroso, damos paso a un outono que aínda garda reminiscencias dese tempo seco e soleado. A ver canto dura ;-)


domingo, 26 de xuño de 2016

OS FENÓMENOS METEOROLÓXICOS EN 5º DE INFANTIL

No seguinte vídeo podedes ver un resumo das actividades realizadas polos alumnos de 5º de infantil:
- Observación do tempo cada día (o ceo, as precipitacións e o vento).
- Recollida nun mural da aula con símbolos acordados polo alumnado e ao final da semana análise dos datos recollidos e conclusións.
- Proxecto de traballo ao longo do 2º trimestre sobre os fenómenos meteorolóxicos.

sábado, 25 de xuño de 2016

REPORTAXE SOBRE AS ABONDANTES PRECIPITACIÓNS DO ENTROIDO 2016

No entroido do 2016 varios ríos dos nosos concellos desbordáronse anegando amplias zonas, este feito nos inspirou para realizar a seguinte reportaxe sobre a precipitación recollida polas estacións meteorolóxicas do noso centro:


luns, 9 de maio de 2016

O MAR DE MANUEL MARÍA

Vaise achegando o Día das Letras Galegas e nós queremos homenaxear a Manuel María cun dos seus poemas ilustrado con fotografías de alumnas e alumnos de 4º de ESO. Grazas a Bruno, Nerea, Sergio, María, Santi, Diana e Ana.



luns, 2 de maio de 2016

O VENTO

Empezamos este mes de maio cun poema de Manuel María titulado "O vento".

O vento
O vento e o seu alento
é cousa que non se ve.
¡O vento ten un misterio!
¡O vento un misterio é!

Ás veces é un murmurio,
un sopro maino de brisa,
solermiño, arrolador,
semellante a unha sorrisa.

Ás veces o vento zoa,
poderoso, ameazante:
¡leva lousados e arbres
coa súa forza de xigante!

O vento tolo, na noite
corre, brúa, berra, brama:
¡eu a escoitalo, medroso,
acochadiño na cama!

O vento pasa bruante
con forza de xigantón.
¡Eu sinto por el respecto
e sempre lle chamo DON!

Manuel María, Os soños na gaiola

luns, 18 de abril de 2016

TEMPO E CLIMA

Este é o traballo que realazaron na clase de bioloxía os alumnos Alberto Perille, Nuria Dominguez e Hugo Fernández do curso 1º ESO A.

venres, 15 de abril de 2016

O CLIMA CAMBIA

Traballo feito na clase de bioloxía polos alumnos de 1ºA Adrián Castro, Elena Beceiro, Zeltia Durán, Lucía Fernández.

xoves, 14 de abril de 2016

O CLIMA E O TEMPO

Este é o traballo de Daniel Fernández e Paula Rebollar de 1º ESO B realizados na clase de Bioloxía e Xeoloxía

TRABALLOS SOBRE CAMBIO CLIMÁTICO 1º ESO


Os alumnos de 1º ESO B Carmen Míguez, Daniel Basoa, Sara Luaces, Ainoa Durán e Estefanía Romero fixeron este traballo sobre o Cambio Climático na materia de Bioloxía e Xeoloxía.

martes, 12 de abril de 2016

O POEMA DO CUCO

E seguindo a voltas co cuco... Sabedes que Manuel María tamén lle dedicou un poema no libro Os soños na gaiola?

O cuco

Canta, cuco, ou cala, cuco:
eu en ti xa non che creo
desde que sei que vas poñer
o teu ovo en niño alleo.

Desdeixado e preguiceiro,
tan só pensas en folgar.
¡Soamente dis dúas notas
e xa tes que descansar!

¡Canta, cuco, ou cala, cuco,
preguiceiro, nugallón:
a min pouco che me importa
que esteas cantando ou non!

Manuel María: Os soños na gaiola

Por certo, Canta o cuco é o título elixido para un libro-CD de Uxía e Magín Blanco no que se musican poemas de Manuel María e no que tamén podemos contemplar as fermosas ilustracións de Leandro Lamas. 


luns, 4 de abril de 2016

O CUCO E A PRIMAVERA

Un ano máis agardamos a chegada do cuco na primavera, porque coma todos sabedes o Cuculus canorus, que é o seu nome científico, é unha ave migratoria que volve todas as primaveras a Europa despois de pasar o inverno en África.
A peculiar ave está moi presente na cultura tradicional europea como heraldo desta estación que vén de entrar. De  feito, en Inglaterra The Times anuncia todos os anos o momento no que se escoita o cuco por primeira vez, costume que mesmo está chegando aquí.
No refraneiro galego a ave está presente:
  • Se entre marzo e abril o cuco non veu é sinal que morreu ou é sinal do fin.
  • Se marzo acabou e o cuco non chegou, algo ao cuco lle pasou.
  • Cando canta o cuco ven o pan ó suco
Por outra banda tamén é constatable a súa presenza en expresións coma "estar contento coma un cuco" ou "ser moi cuco".


Créditos da fotografía na seguinte ligazón.


mércores, 30 de marzo de 2016

RECIBINDO A PRIMAVERA CON MANUEL MARÍA


Os soños na gaiola de Manuel María, o poeta homenaxeado este ano no Día das Letras Galegas, ofrécennos un poema para recibir a primavera da man das anduriñas:

Anduriñas 
Guiada da man dun soño
a Primavera chegou.
¡E todas as anduriñas
no ceo azul convocou!

Todo é voar e voar
e andar daquí pra alá.
¡Todo nun ir e nun vir
dende aquí deica acolá!

¡Voan pra riba, pra baixo!
¡Van ao alto, van ao fondo!
¡Voan en liña seguida,
en picado e en redondo!

Anduriñas en concello,
sobre dun poste pousadas.
¡Que de palabras secretas
e razós apaixoadas!

Manuel María: Os soños na gaiola


martes, 15 de marzo de 2016

ALUMNOS DE 4º DE INFANTIL EXPERIMENTAN CO VENTO

Os alumnos de 4º de infantil construiron os seus propios viraventos para experimentar coa forza e a dirección do vento:

ACTIVIDADES DOS ALUMNOS DE 4º DE INFANTIL PARA "METEOSANSA"

  • Observación directa do estado do ceo para dicirlle ao polo Pepe (mascota da clase) o tempo que vai.
  • Colocación dos fenómenos atmosféricos que observamos cada día no panel do tempo da clase.
  • Coñecimos os seguintes fenómenos atmosféricos:
    • Sol: * Aprendimos a súa forma, que sae de día e que nos da luz e calor.
*Poñemos raios (pinzas) a un sol.
* Xogamos coas nosas sombras.
    • Vento: * Adiviñamos a forza e dirección do vento usando muíños de vento.
*Coñecimos os muíños do vento do Quixote e os eólicos que vemos nas montañas da nosa contorna, cómo son e as súas funcións.
    • Chuvia: * Gravamos o son da chuvia no noso cole.
*Experimentamos coa auga: facemos burbullas e tintámola con témpera.
    • Nubes: Fixemos nubes con algodón.
    • Neve: Pintamos entre todos un boneco de neve.
    • Arco da vella: Experimento cun CD, una lanterna e una pantalla branca para conseguir un arco da vella.

  • Estudamos as estacións do ano e comprobamos a frecuencia destes fenómenos atmosféricos en cada unha delas.

luns, 29 de febreiro de 2016

A ORIXE DA PALABRA BISESTO

O profesor, escritor e académico da RAG Xesús Ferro Ruibal explícanos no Portal das Palabras a orixe da palabra bisesto. Preme aquí se queres escoitar a historia de bis sextus dies ante calendas martii que vén sendo a do nosa verba "bisesto".

luns, 22 de febreiro de 2016

A CHUVIA GALEGA EN LORCA

"A mi llegada a Galicia, ellas [las «fuerzas formidables» de Compostela y el paisaje] se apoderaron de mí en forma tal que también me sentí poeta de la alta hierba, de la lluvia alta y pausada."
 Federico García Lorca

O 27 de decembro do pasado ano cumpríronse 80 anos da publicación dos Seis poemas galegos de Federico García Lorca. Coma homenaxe ao escritor andaluz deixámosvos un deles, no que o autor evoca a chuvia en Santiago de Compostela.

Madrigal á cibdá de Santiago

Chove en Santiago
meu doce amor.
Camelia branca do ar
brila entebrecida ô sol.


Chove en Santiago
na noite escura.
Herbas de prata e de sono
cobren a valeira lúa.


Olla a choiva pola rúa,
laio de pedra e cristal.
Olla o vento esvaído
soma e cinza do teu mar.


Soma e cinza do teu mar
Santiago, lonxe do sol.
Ágoa da mañán anterga
trema no meu corazón. 

Federico García Lorca

En Son de poetas atoparás as versións musicais do poema de Carlos Díaz e Luar na Lubre. Tamén se inclúe unha moi fermosa versión no libro-disco de Amancio Prada Poeta en Galicia.

                                              
Vídeo atopado aquí.

martes, 9 de febreiro de 2016

TRABALLO REALIZADO POR ALUMNOS DE 1ºESO SOBRE O TEMPO DO 2015

Traballo sobre a temperatura no 2015 realizado por alumnos de 1ºESO A e B:

 - Actividades propostas aos alumnos para o estudio das temperaturas do 2015: Ficha de actividades

- Folla de cálculo cos datos das temperaturas do 2015 da nosa estación automática: Folla de cálculo de temperaturas do 2015.

martes, 2 de febreiro de 2016

A CANDELORIA

A partir da candeloria, ningunha ave voa soa

O 2 de febreiro coma moitos de vós sabedes celébrase en Estados Unidos o Groundhog Day, o Día da Marmota, que deu nome por certo a unha coñecida película aquí chamada Atrapado en el tiempo.
O que quizais moitos non sabedes é que en Galicia o 2  de febreiro se celebraba tradicionalmente a Candeloria, que na cultura popular galega era o día no que casaban os paxariños.
A escolla da data non é casual, posto que hoxe atopámonos na metade do inverno, coma indica o refraneiro popular: Pola candeloria, medio inverno vai fóra... E a primavera xa está ao chegar.
En fin, se queredes saber máis sobre esta data:
Eliximos unha pintura de Zhao Ji, emperador, calígrafo, pintor, músico, poeta e erudito chinés que viviu entre finais do século XI e principios do XII para ilustrar esta entrada. 
Imaxe atopada aquí.

luns, 25 de xaneiro de 2016

XANEIRO XEADEIRO, REFRANEIRO DE XANEIRO

O nome de xaneiro provén de Ianuarius, mes dedicado ao deus Xano, que era coma se denominaba en latín o undécimo mes do ano que pasou a primeiro despois da reforma de Xulio César. 
O refráns sobre este mes son abundantes. Vexamos algúns:
  • A galiña no xaneiro pon no colmeiro.
  • A madeira da túa casa, en xaneiro has de cortala.
  • En xaneiro, a faneca sabe a carneiro.
  • En xaneiro, a vella saca as madeixas ó turreiro.
  • En xaneiro, a verza é carneiro.
  • En xaneiro, abrígate con dúas capas e un sombreiro.
  • En xaneiro busca a lebre co cu no bulleiro.
  • En xaneiro, mellor carballo que castiñeiro.
  • En xaneiro, trompos ó fumeiro.
  • En xaneiro, vaite ó outeiro: se ves verdegar, ponte a chorar; se ves terrexar, ponte a cantar.
  • Por san Vicente da Roda medra o día unha hora.
  • Por san Vicente pon os nabos da semente.
  • Xaneiro frío ou templado, pásao arroupado.
  • Xaneiro quente trae o demo no ventre.
  • Xaneiro verceiro, nin boa meda nin bo palleiro.
Por certo, un dos refráns máis coñecidos sobre este mes é aquel que di  "entre xaneiro e febreiro, inverno verdadeiro"... Xa que este mes ten fama de moi frío: "Xaneiro, xeadeiro; febreiro, verceiro; marzo, airoso; abril, chuvioso; maio, pardo; san Xoán, claro, valen máis estes meses cas súas mulas co seu carro."

Imaxe atopada aquí.

luns, 18 de xaneiro de 2016

XEADA DO 16 DE XANEIRO DO 2016 GRABADA POR DRON

O 16 de xaneiro de 2016 a temperatura mínima foi de -0,9ºC (dato da nosa estación metorolóxica) o que permitiu a grabación dunha forte xeada por o dron de Yaré García, alumno de 3ºESO B.

martes, 12 de xaneiro de 2016

A CHUVIA E OS SEUS NOMES

Algunha vez pensaches na cantidade de nomes existentes en galego para a chuvia? A ver...
  • Para a chuvia fina: babuña, babuxa, barbaña, barbuza borralla, chuvisca, marmaña, orballo, parrumada, poalla, etc..
  • Para a chuvia forte: arroiada, ballón, bátegada, chaparrada, chuvascada, chuvasco, dioivo, diluvio, torbón, trebón, zarracina, etc..
  • Para a chuvia con aire forte:  brea, cebrina, etc..
  • Para a chuvia con néboa: barruzo, breca, mera e salseiro.
  • Para a chuvia con neve-xeo: auganeve, calistro, nevarada, xistra, etc..
  • Para a chuvia con raios e tronos: trebón, treboada, etc..
  • Para cando remata: delampar, escampar, estiñar... 
E para saber máis:
Por certo, o cadro chámase "A praza de Europa baixo a chuvia" e o seu autor é o pintor francés Gustave Caillebotte.